Wincenty Onufry Szałwiński
Urodził się w 1835 roku w osadzie Świech, leżącej dzisiaj w granicach Włocławka. Był synem Jana (1794-1856) i Anny z Bojańczyków (1802-1856). Jan Szałwiński pochodził z rodziny szlacheckiej h. Szaława. Był rządcą, a później właścicielem osady z leżącym w niej młynem. Wincenty pochodził z rodziny o tradycjach młynarskich. Młynarzami byli jego dziadek Ignacy i pradziadek Adam Szałwiński. Od strony babki Katarzyny Szałwińskiej, był w prostej linii potomkiem rodziny Świechów, która zajmowała podwłocławski młyn od XVI wieku i od której wziął on swoją nazwę.
Ochrzczono go 19 sierpnia 1835 roku w Kościele św. Jana Chrzciciela we Włocławku. Rodzicami chrzestnymi zostali wójt gminy Lisek, Dionizy Kusociński i Agnieszka Jeziorkowska.
Pomimo bogatej historii rodu, żaden z synów Jana Szałwińskiego nie zostanie młynarzem, przerywając w ten sposób kilkusetletnią tradycję. Synowie Jana zostali wysłani do szkoły, z nadzieją na to, że w przyszłości obejmą ważne funkcje urzędowe. Mimo to, jedna z metryk określ Wincentego jak młynarza. Wincenty nigdy nie pracował jako młynarz, ale to właśnie on był ostatnim właścicielem młyna Świech z tej rodziny, po śmierci rodziców w 1856 roku. Jego brat Teofil wyprowadził się z Włocławka, dlatego to Wincenty musiał przejąć ojcowiznę. Przez kolejne lata zatrudniał rządców do doglądania folwarku. Ostatecznie, 23 września 1876 roku odsprzedał osadę przedsiębiorcy Wilhelmowi Haackowi. Tym samym był ostatnim potomkiem rodu, który dzierżawił młyn od XVI wieku.
Wincenty kształcił się w Szkole Powiatowej Realnej we Włocławku. Na podstawie zachowanego dziennika można ustalić przebieg pierwszych lat jego edukacji. Szkoła we Włocławku oferowała jedynie 4 klasy. W 1847 r. Wincenty był uczniem I klasy. Kolejne dwa semestry spędził w klasie II, a w 1850 roku w klasie III. Nie wiadomo ile lat zajęło mu ukończenie tej szkoły. Później musiał ukończyć klasy od V do VII już w innym ośrodku miejskim (np. Kaliszu, Płocku albo w Warszawie). Wśród jego szkolnych kolegów we Włocławku znaleźli się jego późniejsi współpracownicy z urzędu, m.in. Bartłomiej Miciński, Jan Dobrzelewski i Achilles Zalewski.
W 1854 roku rozpoczął pracę jako aplikant Biura Naczelnika Powiatu we Włocławku. 11 sierpnia 1855 r. wyjechał do Płocka, zapewne w celu ukończenia praktyk lub dopełnienia edukacji. 30 sierpnia 1861 roku na podstawie decyzji nr 82724/2212 został pełnoprawnym urzędnikiem biura. Do grudnia 1861 roku jego uposażenie wynosiło 75 rubli rocznie, a od 12 grudnia 1861 roku - 120 rubli. Oprócz tego, 11 lutego 1863 r. Wincenty został pełnomocnikiem Ludwika Romana Szymańskiego (ur. 1835), prywatnie jego powinowatego, który przebywał w guberni kijowskiej.
Jego oboje rodziców zmarło w 1856 roku. Po ich śmierci przejął opiekę nad nieletnimi siostrami - Kamilą (1841-1917) i Wandą (ur. 1843). Mieszkali razem w domu hipotecznym nr 191 (późniejszym 465), należącym do Konstancji Puchalskiej. Być może to on zapoznał Kamilę z jej późniejszym mężem, wspomnianym wyżej Achillesem Zalewskim. Jeśli numer pokrywa się z tym, który jest w Kalendarzu Kujawianin na 1917 rok, to dom leżał przy ul. Kaliskiej (późniejszej P.O.W.) 16. W przyszłości będzie to dom narożny z ulicą Żelazną, biegnącą wzdłuż ówczesnego dworca i zbieżną z dzisiejszą ulicą Okrzei. W czasach, gdy mieszkał tam Wincenty, kolej we Włocławku dopiero powstawała. W późniejszym czasie dom nabędzie Andrzej Nowacki, zaś na początku XX wieku będzie własnością Tekli Marcjanny Szałwińskiej, żony Wincentego. Być może przez pewien okres właścicielem nieruchomości był sam Wincenty.
4 lutego 1862 roku za zgodą Rządu Gubernialnego w Warszawie wziął ślub z Teklą Marcjanną Puchalską. Świadkami ślubu byli muzycy katedralny Wojciech Lutoborski z synem Henrykiem. Para mogła się poznać we wspomnianym domu nr 191, gdzie oboje mieszkali. Warto zwrócić uwagę na fakt, że macocha Tekli, Elżbieta Puchalska (1818-1905) była rodzoną siostrą matki Wincentego, Anny Szałwińskiej.
Po ślubie, Wincenty nabył drewniany dom pod numerem hipotecznym 290 we Włocławku, należącym wcześniej do Stanisława Wojciechowskiego z Kowala. Zapewne to w tym domu zamieszkali, chociaż byli też w posiadaniu wspomnianej wyżej nieruchomości nr 465. Razem z Teklą miał piątkę dzieci: Jana Stanisława (1862-1863), Mariannę, późniejszą Makulską (1864-1915), Walerię Teofilę, późniejszą Opolską (ur. 1866), Karola (1869-1906) i Władysławę (1871-1871). Karol był znanym fotografem we Włocławku.
Wincenty Szałwiński zmarł 13 czerwca 1883 roku we Włocławku.
Zamieszczony portret przez lata zdobił salon sióstr Szałwińskich (córek Teofila) przy ul. Słowackiego 8 we Włocławku. Przedstawiona na nim postać pozostała niezidentyfikowana, choć nie ulegało wątpliwości, że jest to ktoś z najbliższego kręgu rodziny Szałwińskich. Po wyeliminowaniu wszystkich innych możliwości należy uznać, że jest to zdjęcie Wincentego Onufrego Szałwińskiego. Z wyglądu dosyć różnił się on od swojego brata, bardziej przypomina dalszych krewnych od strony rodziny Szałwińskich. Cechował go poważny, wręcz nobliwy jak na niespełna 50-latka wygląd. Podkreślają to siwiejące brody i wąsy oraz elegancki garnitur. Nosił krótkie, gęste i ciemne włosy, wyraźne zarysowane są zakola. Miał lekko wyłupiaste, prawdopodobnie ciemne oczy i jakby w zdziwieniu uniesione brwi. Te cechy odziedziczył po nim syn Karol. W oczy rzuca się jakby trójkątny kształt lekko odstających uszu.
Źródła:
1. | Metryka chrztu nr 145/1835, metryka ślubu nr 17/1862 i zgonu nr 331/1883 parafii św. Jana we Włocławku. |
2. | Księgi Ludności Stałej Włocławka z lat 1851-1864, 1865, 1865-1870 i 1870-1887 oraz Wykaz osób przesiedlonych z miasta Włocławka za lata 1840-1866 [w:] Akta Miasta Włocławka. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Toruniu. Oddział we Włocławku. |
3. | Personalia Biura Naczelnika Powiatu Włocławskiego [w:] Naczelnik Powiatu Włocławskiego. Miejsce przechowywania: AP w Toruniu. Oddział we Włocławku. |
4. | Szkoła Powiatowa Realna we Włocławku |
5. | Akt odtworzenia szlachectwa T. Szałwińskiego |