ppłk rez. WP II RP dr Michał Tadeusz Grażyński (Kurzydło)
Członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej (POW), Osoby znane z życia publicznego, Osoby związane ze Związkiem Harcerstwa Polskiego, Polacy pełniący służbę w Armii Monarchii Austro-Węgierskiej (1868-1918), Uczestnicy I Wojny Światowej, Uczestnicy powstań śląskich, Zasłużeni działacze społeczni |
Data urodzenia / odejścia:
|
*poniedziałek, 12-05-1890 †piątek, 10-12-1965
|
|
Kalendarium:
|
Nie żyje od 53 lat. Żył 75 lat (27605 dni).
|
|
Miejsce urodz. / zamieszkania:
|
Gdów (wieś w woj. małopolskim, pow. wielicki, gm. Gdów) / Stanisławów, Kraków, Warszawa, Katowice, Londyn
|
|
Miejsce śmierci / pochówku:
|
Londyn / Cmentarz Putney Vale w Londynie
|
|
Rodzice:
|
brak danych
|
|
Współmałżonek:
|
hm. RP Helena Śliwowska Grażyńska (Gepner ) |
|
Dzieci:
|
brak danych
|
|
Wspomnienia:
|
0 |
|
Bliscy:
|
0 zobacz bliskie osoby
|
|
Osoby oddające hołd:
|
2 zobacz pełną księgę
|
|
Profil stworzony przez:
|
Jurgis, 2018-08-08
|
|
Polki działacz niepodległościowy, społeczny i harcerski, Doktor filozofii i prawa
Długoletni wojewoda śląski (1926-1939)
Przewodniczący ZHP (1931-1939)
Politycznie związany z sanacją
Syn Michała Kurzydło, nauczyciela, kierownika szkoły ludowej i Marianny z domu Zastawniak, pochodził z niezbyt zamożnej, wielodzietnej rodziny nauczycielskiej pochodzenia chłopskiego.
Studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim, otrzymując w 1913 r. doktorat z filozofii. W 1913 r. rozpoczął pracę jako nauczyciel w gimnazjum w Stanisławowie. Wkrótce po wybuchu I wojny światowej został zmobilizowany do Armii Monarchii Austro-Węgierskiej. Ranny w 1915 r. walkach na froncie rosyjskim, resztę wojny spędził w służbie garnizonowej w Krakowie.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. wstąpił do Wojska Polskiego i służył w pionie wywiadowczo-propagandowym. Był zaangażowany w przygotowania do plebiscytu na Spiszu i Orawie, a następnie w przygotowania do plebiscytu na Górnym Śląsku, jako członek Polskiej Organizacji Wojskowej. Uczestniczył, jako zastępca szefa sztabu Dowództwa Ochrony Plebiscytu w II powstaniu śląskim i jako szef sztabu grupy "Wschód" w III powstaniu śląskim. Był uznawany za jednego z przywódców powstania, dążących do rozstrzygnięć militarnych i do walki do ostatecznego zwycięstwa, inspirujących się działalnością Józefa Piłsudskiego. Wydarzenia te zapoczątkowały głęboki personalny i polityczny konflikt z Wojciechem Korfantym. Po powstaniu wrócił do pracy naukowej w Uniwersytecie Jagiellońskim, zrobił drugi doktorat. Związał się z lewicowym skrzydłem sanacji.
Po "zamachu majowym" został z polecenia marszałka Józefa Piłsudskiego wojewodą śląskim i na tym stanowisku wybitnie przyczynił się do akcji zespolenia Śląska z resztą Polski, dzięki Jego staraniom oddział śląski ZHP ożywił swoją działalność. Wspierał rozwój szkolnictwa, za Jego sprawą powstały Śląskie Techniczne Zakłady Naukowe. Dążył do ograniczenia wpływów znaczącej wówczas mniejszości niemieckiej w województwie, wspierał także budowę Muzeum Śląskiego, gmachu Urzędu Wojewódzkiego, teatr, Polskie Radio w Katowicach oraz nowoczesne budownictwo w śródmieściu Katowic. Był też zaangażowanym działaczem Związku Harcerstwa Polskiego, przewodniczącym oddziału śląskiego, a w latach 1931-1939 przewodniczącym ZHP. Przewodniczył też Biuru Skautów Słowiańskich.
Po wybuchu II wojny światowej, w pierwszych dniach września 1939 r. został mianowany ministrem ds. propagandy, jednak w praktyce nie wykonywał tej funkcji. 17.09.1939 r. po wkroczeniu na terytorium II RP oddziałów sowieckiej Armii Czerwonej wraz z rządem opuścił Polskę. W 1940 r. z powodu swojej działalności sanacyjnej został przez nowy rząd RP pozbawiony funkcji przewodniczącego ZHP i zesłany na wyspę u wybrzeży Szkocji, gdzie w obozie karnym Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie przetrzymywano przeciwników rządu. W latach 1943-45 ponownie pełnił służbę w Wojsku Polskim, awansując do stopnia podpułkownika.
Po zakończeniu wojny pozostał na emigracji, zamieszkał w Londynie. W lutym 1946 r. jako Przewodniczący ZHP z wyboru w 1939 r. objął przewodnictwo Naczelnej Rady Harcerskiej i Naczelnictwa ZHP działającego poza granicami Kraju. Pełnił tę funkcję do 1960 r.
Zmarł tragicznie w Londynie potrącony przez samochód, został pochowany obok żony Heleny z Gepnerów Grażyńskiej, zasłużonej instruktorki harcerskiej, byłej wiceprzewodniczącej ZHP na Cmentarzu Putney Vale w Londynie (kw. 12).
Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Niepodległości z Mieczami
Krzyż Walecznych
Złoty Krzyż Zasługi
Złoty Wawrzyn Akademicki Polskiej Akademii Literatury Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi I klasy
Krzyż Obrony Lwowa
Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia (dwukrotnie)
Order Korony Jugosłowiańskiej II klasy
Order Korony Włoch III klasy
Odznaka "Srebrny Wilk" (przyznana przez gen. Roberta Baden-Powella jako jedynemu Polakowi)
Źródła:
1. | Andrzej Edward Chojnowski, "Piłsudczycy u władzy. Dzieje Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem", Wrocław 1986 |
2. | Henryk Rechowicz, "Wojewoda śląski dr Michał Grażyński", Warszawa-Kraków 1988 |