Polski dowódca wojskowy
Polski polityk
Historyk wojskowości
Działacz społeczny






Syn Adolfa Kukiela, komisarza Rządu Narodowego na powiat hrubieszowski podczas powstania styczniowego, na emigracji w Paryżu pracował jako robotnik, a później w Brukseli podjął studia techniczne i Heleny z domu Sroczyńska, córki właścicieli dworu i dóbr w Bolesławiu, którą poślubił w 1871 r. po powrocie do Galicji.
W 1895 r. rozpoczął naukę w Cesarsko-Królewskim Gimnazjum Klasycznym w Tarnowie, gdzie przystąpił do kółka samokształceniowego w którym poznawał zakazaną polską literaturę i historię, potem trafił do Organizacji Promienistych. Po zdaniu matury rozpoczął studia na Uniwersytecie Lwowskim.
W 1904 r. we Lwowie wstąpił do Komendy Głównej ?Organizacji Nieprzejednanych?, której większość stanowili członkowie Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). Jeden ze współtwórców Związek Walki Czynnej (ZWC), był członkiem jej komisji opracowującej deklarację ideową organizacji.
W 1909 r. uzyskał tytuł doktora historii na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Franciszka Józefa we Lwowie, w 1912 złożył egzamin nauczycielski i rozpoczął pracę w tym zawodzie. W 1910 r. współorganizował zaś Związek Strzelecki ?Strzelec?.
Po wybuchu I wojny światowej był szefem sztabu, a następnie komendantem Okręgu Lwowskiego Związku Strzeleckiego (ZS). Był żołnierzem I Brygady Legionów Polskich i Polskiej Siły Zbrojnej. Brał udział w bitwie pod Kostiuchnówką nad Styrem. W okresie od 1 lutego do 15 marca 1917 r. był słuchaczem Kursu Wojennego Oficerów Sztabu Generalnego w Warszawie, po ukończeniu kursu został adiutantem II Brygady Legionów Polskich. Był pracownikiem Biura Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu potem został pierwszym komendantem Szkoły Podchorążych w Ostrowi Mazowieckiej i był nim do grudnia 1918 r. Na tym stanowisku rozpoczął służbę w Wojsku Polskim.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości pełnił służbę w Wojsku Polskim, w grudniu 1918 r. mianowany był na zastępcę szefa Sztabu Generalnego WP. Był również inspektorem szkół piechoty.
Podczas wojny polsko-bolszewickiej dowodził 51 Pułkiem Strzelców Kresowych, następnie XXIV Brygadą Piechoty. Pod koniec września 1920 objął stanowisko zastępcy szefa Oddziału III Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych.
Po zakończeniu działań wojennych przydzielony został na stanowisko szefa Biura Historycznego Sztabu Generalnego WP z równoczesnym, czasowym pozostawieniem na stanowisku szefa Oddziału III SG WP. Z dniem 1 kwietnia 1923 r. mianowany został dowódcą 13 Dywizji Piechoty w Równem. Z dniem 15.01.1925 r. mianowany został szefem Biura Historycznego Sztabu Generalnego, kierował jego pracami do przewrotu majowego w 1926 r., kiedy to opowiedział się po stronie rządowej. Dowodził wówczas wierną rządowi grupą belwederską.We wrześniu 1926 r. przeniesiony został w stan nieczynny, a potem przeniesiony w stan spoczynku. Został osadnikiem wojskowym w kolonii Orle Gniazdo nr 16 (osada Mołotków, gm. Białozórka, pow. krzemieniecki). Pracował naukowo na Uniwersytecie Jagiellońskim, był również dyrektorem Muzeum Czartoryskich w Krakowie. Należał do Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (TNW) i Polskiej Akademii Umiejętności (PAU).
W sierpniu 1939 r. zgłosił się na ochotnika do służby w Wojsku Polskim i objął stanowisko komendanta garnizonu Tarnów, skąd trafił do Lwowa, gdzie spotkał się z generałem Sikorskim. Po zakończeniu działań wojennych przedostał się do Francji, gdzie został powołany przez gen. Władysława Sikorskiego na stanowisko zastępcy ministra spraw wojskowych. Po ewakuacji Wojska Polskiego do Wielkiej Brytanii pełnił kolejno funkcje dowódcy Obozów i Oddziałów Polskich w Szkocji, przemianowanych na I Korpus Polski. 24.09.1942 r. został ministrem spraw wojskowych, a po reorganizacji ministrem obrony narodowej. Służbę na tym stanowisku pełnił do 1949 r.
Po zakończeniu II wojny światowej pozostał na emigracji. Był współzałożycielem Instytutu Historycznego im. gen. Sikorskiego, od 1965 r. prezesem Zarządu Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego. Inicjator i współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie, Polskiego Towarzystwa Historycznego i Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie.
Zmarł w szpitalu w Mabledon, wskutek ran odniesionych w wypadku samochodowym, został pochowany na cmentarzu Kensal Green w Londynie, u boku żony Stanisławy.





Odznaczenia




Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (V klasa)
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
Znak oficerski ?Parasol?
Kawaler Legii Honorowej (Francja
Wielki Oficer Orderu Korony (Belgia)
Komandor Orderu Białego Orła (Serbia)
Krzyż Komandorski Orderu Łaźni (Wielka Brytania, wraz z tytułem szlacheckim ?sir?)