Polski dowódca wojskowy
Najmłodszy Generał WP II RP
Wolnomularz, teozof, duchowny Kościoła liberalno katolickiego






Syn Bolesława Karaszewicz Tokarzewskiego h. Trąby i Heleny z domu Lerch de Lerchensfeld, urodził się w rodzinie urzędniczej.
Wychował się w Drohobyczu k/Lwowa, gdzie ukończył gimnazjum i zdał maturę. W okresie 1911-1912 odbył obowiązkową służbę wojskową w Armii Monarchii Austro-Węgierskiej. Następnie rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, w 1913 r. przeniósł się na Wydział Lekarski Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od 1910 r. był członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej-Frakcja Rewolucyjna (PPS-FR), w tym samym okresie przystąpił do Związku Walki Czynnej oraz Związku Strzeleckiego, jako aktywny członek Związku Strzeleckiego był jego komendantem w Samborze i Drohobyczu. W 1913 r. ukończył kurs oficerski i został odznaczony przez komendanta Związku Strzeleckiego Józefa Piłsudskiego elitarną odznaką "Parasolem". Następnie pełnił funkcję komendanta niższej szkoły oficerskiej w Krakowie, a od stycznia 1914 r. był instruktorem Związku Strzeleckiego w Warszawie.
Przed wybuchem I wojny światowej w lipcu 1914 r. został wcielony na krótko do armii austriackiej, w tym czasie ukończył w Wiedniu kurs oficerów rezerwy. W sierpniu 1914 r. wstąpił do Legionów Polskich, gdzie dowodził V batalionem w 1 PP Leg.. W październiku 1914 r. podczas bitwy pod Laskami został ciężko ranny w płuco. Po powrocie do służby był dowódcą batalionu w 5 i 6 PP, a następnie dowódcą 5 PP. W czasie "kryzysu przysięgowego" wraz z innymi legionistami odmówił złożenia przysięgi i wyjechał do Przemyśla, został aresztowany przez Austriaków pod zarzutem buntu, był więziony w Przemyślu. Zwolniony, został wcielony do armii austriackiej, w okresie 1917-1918 r. służył w 80 PP. Następnie przeszedł do POW, był przedstawicielem POW na obszar Rosji europejskiej i Ukrainy oraz przy francuskiej misji wojskowej w Moskwie i przy tamtejszym Komitecie Wojskowym Polskim.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. wstąpił do Wojska Polskiego i dowodził 5 PP Legionów, był dowódcą oddziałów idących z odsieczą do Lwowa. Podczas wojny polsko-bolszewickiej w kwietniu 1919 r. stojąc na czele brygady uczestniczył w operacji wileńskiej. Następnie brał udział w działaniach na froncie litewsko-białoruskim. Jako dowódca I Brygady Rezerwowej w czerwcu 1920 r. walczył z Armią Czerwoną na Wołyniu. Po zakończeniu działań wojennych był został dowódcą 19 Dywizji Piechoty w Wilnie (1924-1926). W kolejnych latach pełnił funkcję szefa Biura Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych (1926-1928) oraz dowódcy 25 Dywizji Piechoty w Kaliszu (1928-1932). Następnie był dowódcą Okręgu Korpusu III Grodno (1932-1936), Okręgu Korpusu VI Lwów (1936-1938) i Okręgu Korpusu VIII Toruń (1938-1939).
W czasie kampanii wrześniowej 1939 r. dowodził Grupą Operacyjną wchodzącą w skład Armii "Pomorze". Po przedarciu się do walczącej stolicy objął stanowisko zastępcy dowódcy Grupy Armii "Warszawa". Stojący na jej czele gen. Juliusz Rómmel w przeddzień kapitulacji stolicy powierzył mu zadanie stworzenia konspiracyjnej organizacji wojskowej. Podziemna organizacja, której został Komendantem Głównym został gen. M. Karaszewicz-Tokarzewski przyjęła nazwę Służba Zwycięstwu Polski (SZP). Na początku stycznia 1940 r. do okupowanego kraju dotarły rozkazy Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego dotyczące utworzenia Związku Walki Zbrojnej (ZWZ), jedynej polskiej konspiracyjnej organizacji wojskowej. Jej Komendantem Głównym mianowany został przebywający w Paryżu gen. Kazimierz Sosnkowski. W nowej strukturze organizacyjnej został komendantem Obszaru Nr 3 Lwów ZWZ, który obejmował tereny okupacji sowieckiej, 06.03.1940 r. w drodze do Lwowa został aresztowany przez sowieckie NKWD przy przekraczaniu granicy okupacji niemiecko-sowieckiej na Sanie pod Jarosławiem. Więziony był w Przemyślu, Dniepropietrowsku i łagrze w okolicach Archangielska. Po wyjściu na wolność w sierpniu 1941 r. objął dowództwo 6 Dywizji Piechoty "Lwów" w Armii Polskiej organizowanej przez gen. Władysława Andersa w Związku Sowieckim. W okresie 1943-1944 r. był zastępcą dowódcy Armii Polskiej na Wschodzie. Przez kolejne miesiące do sierpnia 1946 r. pozostawał w dyspozycji Ministerstwa Obrony Narodowej. Następnie objął dowództwo 2 Korpusu, z którym przybył do Wielkiej Brytanii i wstąpił do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia (PKPiR). Po demobilizacji w 1947 r. pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii i zamieszkał w Londynie. Brał czynny udział w życiu polskiej emigracji, aktywnie działając na rzecz polskich kombatantów. W 1954 r. został mianowany przez prezydenta Augusta Zaleskiego Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych i ministrem obrony narodowej. W maju 1964 r. wyjechał z Wielkiej Brytanii na leczenie do Maroka.
Był mężem Antoniny Juli z domu Kondziołł Kamecką (1899-1976), meli córkę.
Zmarł w Casablance, początkowo został pochowany na cmentarzu Brompton w Londynie, skąd we wrześniu 1992 r. ekshumowano jego prochy i przeniesiono na cmentarz Powązkowski w Warszawie, gdzie spoczął przy pomniku Gloria Victis.




Odznaczenia



Order Orła Białego (pośmiertnie)
Krzyż Komandorski Orderu Wojennego Virtuti Militari
Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Niepodległości z Mieczami
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami (dwukrotnie)
Znak oficerski "Parasol"
Medal międzysojuszniczy "Médaille Interalliée"
Krzyż Kawalerski Orderu Narodowego Legii Honorowej
(L'Ordre national de la Légion d'honneur)
Order Łaźni III klasy (Wielka Brytania)
Krzyż Wielki Orderu Korony Rumunii
Order Trzech Gwiazd II klasy (Łotwa)
Order Białego Orła III klasy (Jugosławia)

Źródła:

1.	Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski, "Generałowie Polski Niepodległej", Editions Spotkania, W-wa 1991
2.	Piotr Stawecki, "Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939", Wydawnictwo Bellona, W-wa 1994
3.	Zbigniew Mierzwiński, "Generałowie II RP", Wydawnictwo Polonia, W-wa 1990
4.	Bohdan Urbankowski, "Józef Piłsudski", Zysk & Spółka, W-wa 2014