Julian Grobelny "Trojan", "Julek"
Polski działacz socjalistyczny
Uczestnik II i III Powstania Śląskiego
Członek przedwojennej Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS)
Pierwszy przewodniczący Rady Pomocy Żydom "Żegota"
Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
Był synem brzezińskiego kominiarza.
W czasie I wojny światowej wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej, w ramach której rozpoczął działalność agitacyjną wśród robotników łódzkich.
W listopadzie 1918 r. włączył się w rozbrajanie żołnierzy niemieckich stacjonujących w tym czasie w Łodzi, a także organizował oddziały Milicji Ludowej PPS. Po zakończeniu tych działań rozpoczął pracę w Magistracie miasta Łodzi, od której został jednak odwołany do włączenia się w przygotowania do plebiscytu na Śląsku Cieszyńskim. Jego zadanie polegało na przygotowywaniu amunicji dla oddziałów powstańczych w trakcie II i III Powstania Śląskiego. Podczas tej pracy zaraził się gruźlicą.
Po zakończeniu powstań śląskich powrócił do Łodzi i ponownie podjął prace w magistracie miejskim w Wydziale Opieki Społecznej, działając na tym stanowisku pomagał potrzebującym poprzez zakładania domów wychowawczych, żłobków i przedszkoli, a także działając w jednym z łódzkich domów pracy. Nabyta podczas prac plebiscytowych gruźlica zmusiła go do rezygnacji z pracy i przejścia na emeryturę. W następstwie tego wydarzenia opuścił Łódź i zamieszkał do 1936 r. w Zaleszczykach, a następnie przeprowadził się do Cegłowa, położonego na terenie pow. Mińsk Mazowiecki, gdzie wspierał rozwój spółdzielczości i budowę instytucji publicznych.
W czasie II wojny światowej organizował w Cegłowie pomoc dla uciekającej przed działaniami wojennymi ludności. Latem 1940 r. znalazł się w szeregach Polskiej Partii Socjalistycznej Wolność, Równość, Niepodległość (PPS WRN). Jako jej członek, objął stanowisko w Okręgowym Komitecie Robotniczym Warszawa Podmiejska na powiaty Mińsk Mazowiecki, Siedlce, Sokołów Podlaski i Węgrów. Ponadto zlecono Mu tworzenie oddziałów wojskowych na tym terenie i ich szkolenie. W tym czasie rozpoczął także organizowanie pomocy dla ludzi prześladowanych przez niemieckiego okupanta. Następnie został skierowany, jako przedstawiciel PPS-WRN do powstającej Rady Pomocy Żydom "Żegota", został wyznaczony na prezesa.
Działając na tym stanowisku dążył do stworzenia siatki współpracowników, by móc uratować więcej ludności żydowskiej. Jego praca skupiała się w znacznej mierze na walce z donosicielstwem i ratowaniu dzieci. W ramach "Żegoty" organizował wsparcie militarne dla uwięzionych w gettach Żydów.
W 1944 r. został aresztowany, pobyt w więzieniu pogorszył Jego stan zdrowia. Dzięki temu zdołano wydostać go aresztu. Dzięki wsparciu Ireny Sendler rozpoczęto intensywne leczenie w sanatorium w Otwocku, jesienią tego roku został mianowany przez Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN) starostą powiatu Mińsk Mazowiecki.
Zmarł w Mińsku Mazowieckim, został pochowany na miejscowym cmentarzu..
Jego działalność została doceniona przez Instytut Yad Vashem w 1987 r., kiedy odznaczono go, wraz z żoną, medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata.
Źródła:
1. | Andrzej Kunert "Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1945", Instytut Wydawniczy "Pax", 1987 |